متاسفانه تولید و عرضه سیم و کابل تقلبی و غیراستاندارد در کشور ما به شدت افزایش یافته است. مطابق با اعلام سازمان آتش‌نشانی، حدود ۲۵ درصد از آتش سوزی هایی که در شهرها رخ می دهد، به خاطر استفاده از سیم و کابل های تقلبی و غیر استاندارد می‌باشد.
با توجه به اینکه از حیث استاندارد، استفاده از فلزات دیگر به جز مس در سیم و کابل، غیر مجاز و ممنوع می باشد و استفاده از این مفتول ها باعث کاهش شدت عبور جریان و منجر به افزایش دمای عایق می‌شود؛ لذا موجب اتصالی برق و بروز آتش‌سوزی می گردد.
افزایش قیمت مس در بازارهای جهانی و داخلی که ناشی از روند صعودی قیمت انرژی بوده است، میزان تقلب در تولید سیم و کابل‌ها را افزایش داده است. هرچه میزان مس به کار رفته در تولید سیم و کابل بیشتر باشد، قیمت محصول افزایش می یابد.
ساده ترین روش تشخیص محصولات تقلبی و غیر استاندارد، قیمت پایین آنها نسبت به برندهای معتبر می باشد. استفاده از برندهایی که مشخصات فنی و وزنی محصول را بر روی بسته بندی جهت تشخیص مشتریانی که دسترسی به آزمایشگاه مجهز ندارند، قید نموده اند راهکار مناسبی می باشد.
سیم و کابل های تقلبی و بی کیفیت که با تلفات بالایی نسبت به سیم و کابل های برق استاندارد مورد استقبال مردم قرار گرفته است، سبب می شود تا ضمن افزایش تلفات شبکه برق در بخش توزیع و مصارف خانگی، باعث بروز آتش سوزی های گسترده در کشور شود.
جنس ضعیف و بی کیفیت عایق این سیم ها و ایجاد حرارت بالای ناشی از تلفات برق در آنها، به راحتی شرایط ایجاد جرقه و آتش‌سوزی را در ساختمان ها فراهم کرده است؛ به طوری که سازمان آتش نشانی عامل بیش از 50 درصد آتش سوزی ها را ناشی از اتصالات برق می داند. اگرچه تمام اتصالات برقی ناشی از سیم های برق بی کیفیت نیست ولی درصد بالایی از آن را شامل می‌شود.
سیـــم و کـــابل هــای غیراستاندارد، عامل اصلی آتش‌سوزی در منازل هستند؛ اما تولید آنها در ایران حتی بیشتر از کابل‌های استاندارد است. براساس برآوردهای انجمن سیم و کابل، فقط 20 تا 30 درصد کابل‌های منازل استاندارد هستند.
آمارهای رسمی سازمان آتش‌نشانی نشان می‌دهد 50 درصد آتش‌سوزی منازل به دلیل استفاده از تجهیزات غیراستاندارد است. اما از آنجا که تعداد واحدهای زیرزمینی تولید سیم و کابل در کشور به حدی زیاد است که نمی‌توان به راحتی آنها را ساماندهی کرد، تولید سیم تقلبی، منبع درآمد مناسبی را برای واحدهای زیرپلهای ایجاد می‌کند. از سوی دیگر قیمت ارزان سیم و کابل تقلبی سبب شده است تا دلال ها یا بساز بفروش‌هایی که فقط به فکر ساخت آپارتمان با کمترین هزینه هستند، مشتری ثابت این کابل‌های زیرپلهای باشند. لذا تولید سیم و کابل تقلبی و بی کیفیت، منبع درآمد مناسبی را برای واحدهای زیرپلهای ایجاد می‌کند. برخی سازندگان بی‌انصاف با سوء استفاده از این شرایط و قیمت پایین این سیم و کابل ها، باعث افزایش عرضه این محصولات می گردند.
اگـــرچه فروشنـدگـان معتقدند کـه شنـاخت کابل‌های تقلبی از اصل، کار بسیار دشواری است و اگر بدانند که کابلی تقلبی است، به هیچ وجه در فرآیند توزیع آن مشارکت نمی‌کنند؛ زیرا آن را عملی خلاف قانون می‌دانند، اما وجود مشتری برای سیم‌های تقلبی سبب می‌شود که این سیم‌ها همچنان در بازار باقی بمانند. قیمت، نخستین عاملی است که می‌تواند فروشندگان را از غیر‌اصل بودن کالا مطلع کند. با وجود این راهکار بسیار ساده، از آنجا که کابل‌های تقلبی مشتریان خاصی دارند، به نظر می‌رسد فروشندگان تمایلی برای مقابله با عرضه آن ندارند.
در بازار آشفته‌ای که گران شدن مس به آشفته‌تر شدن آن دامن زده است، ثبت اختراع کابل‌های غیراستاندارد مطرح است. گران شدن مس سبب شده است در واحدهای کوچک تولیدکننده سیم و کابل، از سطح مقطع مس به‌تدریج کاسته شده و استفاده از سایر فلزات در سیم و کابل معمول شود.
در حال حاضر کابل‌های افشان با هادی آلومینیومی (لایه نازکی پوشانیده شده از مس)، در کشور تولید می‌شود که به آن CCAM می‌گویند. رایج‌ترین تقلب شرکت‌های زیرزمینی سازنده کابل را می توان کاهش سطح مقطع مس که متشکل از تعداد رشته و قطر مفتول ها می باشد، افزایش ضخامت عایق و استفاده از فلزات هادی نامناسب اعلام کرد. استفاده از عایق های پلیمری بی کیفیت در سیم ها و ایجاد حرارت بالای ناشی از تلفات برق در آنها، به راحتی شرایط ایجاد جرقه و آتش سوزی را در ساختمان ها فراهم می‌سازد.
از آن جایی که کابل‌های آلومینیومی به هیچ وجه ایمن نیستند، عدم ارتباط دستگاه‌های مختلف را می توان مهم‌ترین دلیل ثبت اختراع این کابل‌های خطرآفرین دانست. برآوردها نشان می‌دهد فقط 20 تا 30 درصد کابل‌های منازل، استاندارد است. قیمت پایین هادی‌های تقلبی سبب شده است تا متاسفانه در مسکن مهر نیز از این نوع سیم و کابل‌ها به وفور استفاده شود.
علاوه بر كساني كه در داخل كشور و در كارگاه هاي زيرپله اي اقدام به توليد سيم و كابل هاي تقلبي و غيراستاندارد كرده و با جعل علامت استاندارد، محصولات خود را به بازار عرضه مي كنند، عده اي از تجار كشورمان نيز با واردات انبوه و بي رويه، سيم و كابل‌هاي چيني كه غالبا از كيفيت بسيار پاييني نيز برخوردارند، عرصه را بر توليدكنندگان واقعي تنگ كرده اند. اين افراد با جعل برندهاي معروف جهاني و داخلي، محصولات بي كيفيت و تقلبي چيني را با قيمت هايي به مراتب پايين تر از قيمت بازار به فروش مي رسانند كه به همين دليل با استقبال مردم روبه رو مي شوند.
افزايش چشمگير قيمت مواد اوليه به ويژه مس طي دو سه سال اخير و عدم مديريت صحيح و كارآمد در زمينه توليد، توزيع و واردات، باعث شده است تا عده اي سودجو با پايين آوردن ميزان مس در توليد كابل هاي مصرفي و يا كوتاه كردن قطر اين كالاها، جان ميليون ها انسان را به خطر بيندازند. با توجه به كاهش قدرت خريد مردم و قيمت پايين سيم و كابل هاي غيراستاندارد كه موجب استقبال از اين كالاها مي شود، مسئولان مربوطه براي حفظ جان مصرف كنندگان، می بایست از توزيع اين كالاها به بازار جلوگيري كنند.
• وجود باندهاي مافيايي در توليد و صادرات سيم و كابل
ميزان توليد سيم و كابل در كشور، دو برابر نياز واقعي و حدود 350 هزار تن است، لذا صادرات مازاد توليد اين كالا مي تواند فرصت خوبي براي شناخت و پيدا كردن بازارهاي جهاني و منجر به ارزآوري بالا براي ايران شود؛ اما نكته قابل تامل در اين ميان آن است كه تداوم توليد سيم و كابل هاي تقلبي در كشور و صادرات آن به كشورهاي هدف همانند روسیه، آذربایجان و… واردات انبوه محصولات بي كيفيت چيني به كشور و فروش آن به نام توليدكنندگان معتبر داخلي در بازارچه هاي مرزي، مي تواند اين ارزآوري و فرصت را تهديد كرده و تحت تاثير قرار دهد.
متاسفانه باندهاي مافيايي در كشور وجود دارد كه اقدام به توليد و صادرات سيم و كابل هاي تقلبي مي كنند. اين باندهاي مافيايي هميشه يك قدم جلوتر از دولت هستند و با احساس كوچك ترين فشار، بلافاصله رابطين خود را عوض مي كنند تا شناخته نشوند، از اين رو برخورد با اين افراد به سختي صورت مي گيرد؛ به طوري كه در اثر فعاليت اين باندها، ايران يكي از بزرگ ترين بازارهاي هدف خود را از دست داده است. صادرات اجناس بنجل و بي كيفيت به كشور آذربايجان، سبب شده است تا به توانمندي صادرات ايران در اين زمينه آسيب رسانده شود. در حال حاضر كشورهاي تركيه و رژیم صهیونیستی، بازار جمهوري آذربايجان را در اختيار خود گرفته اند.
مشکل کابل های تقلبی و ناسازگار تنها در مورد برچسب‌های نادرست روی آنها نیست، بلکه در مورد ساختار ضعیف و استفاده از مواد نامناسب و خطرات ایمنی آنها است. حتی بسته بندی نامناسب، ممکن است برای کارکرد درست کابل مشکل به وجود بیاورد. هنگامی که یک کابل از کار می افتد، مشکل و حادثه حادی پیش می آید که ممکن است خطرات مالی و جانی فراوانی داشته باشد. لذا سعی شود برای پیشگیری از حوادث جبران ناپذیر و آتش سوزی، از ایمنی و رعایت استانداردهای ملزوم سیم وکابل ها اطمینان حاصل کنید.
