آشنایی با اصول نقشه و مدارهای برق ساختمان

محتوای نقشه ها

جهت ﺳﻴﻢ ﻛﺸﻰ ﺑﺮﻕ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ می بایست ﺑﻪ یک ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﺮﺩ، هر نقشه مشخص کننده کاربرد امکانات و تجهیزات برق در مکان استاندارد و مهندسی خود می باشد، و لذا اجزای هر نقشه برق بر اساس موارد زیر می باشد:

علایم

نقشه پلان ها

نمودار تابلو ها

جزییات و توضیحات

علایم در نقشه

 

 

در تمامی نقشه ها از این جهت که، ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ آن با ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ ﻭ ﺗﻌﺒﻴﺮﻫﺎﻯ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻭﺳﻴله ی ﺑﺮﻗﻰ و علایم درج شده همراه نباشد، تمام لوازم و وسایل الکترونیک با علامت اختصاری نمایش داده می شوند. همچنین این علامت ها می بایست از یک استاندارد وزبان مشترک ما بین ترسیم کنندگان و نقشه کش ها و کسانی که نقشه ها را می خوانند تبعیت کند.

 

نقشه پلان ها

در نقشه پلان ها، باید به مکان قرارگیری تجهیزات توجه خاص داشته باشیم. در این نقشه ها کلیه وسایل و لوازم الکترونیک به شکل مشخص، در مکان خود قرار گرفته و می بایست برق رسانی و کلیه تجهیزاتی که برای راه اندازی آن در مکان مورد نظر استفاده می شود آماده باشد. مثلا پلان تلوزیون؛ برای آن کابل برق، تلفن و آنتن مورد استفاده قرار گیرد و یا تعبیه گردد؛ یا مثلا برای اتاق خواب در کنار تخت خواب از کلید تبدیل و پریز استفاده گردد. نکته مهم در نقشه ها، مکان قرار گیری تجهیزات و بررسی شرایط مکانی آن محصول، مثلا از نظر نمناکی یا خشک بودن، نقش مهمی دارد. پس در نمایش پلان ها، هر وسیله ای به شکل استاندارد در مکان خود تعبیه می گردد.

هم چنین به عنوان مثال دیگر، در پلان روشنایی ابتدا مکان های تجهیزات و وسایل الکتریکی مشخص می شود. در این مرحله ارتباط تجهیزات مانند وسایل الکتریکی، کلید و پریزها و چراغ ها با تابلوی تقسیم مشخص می شود.

چینش چراغ ها

در اتاق ها می بایست چراغ های روشنایی در وسط اتاق، قرار گیرد. اتاق خوابی را تصور کنید که فضای کامل آن همراه با کمد دیواری است پس با در نظر گرفتن اندازه کمد دیواری می بایست چراغ روشنایی را در میانه اتاق ترسیم نمود.

نکته مهم: در چیدمان و چینش چراغ ها در هر قسمت ساختمان با توجه به نیاز آن منطقه، باید به شدت دقت نمود. به عنوان مثال آشپزخانه و سالن نشیمن از سایر بخش های منزل به نور بیشتری نیاز دارد.

چیدمان کلید ها

درب اکثر اتاق ها به داخل باز می شود نکته مهمی که بیشتر برق کاران ساختمانی یا ترسیم کنندگان نقشه ها مد نظر دارند، نصب کلید بعد از درب به صورت باز می باشد. نحوه قرار گرفتن کلید می بایست به شکلی باشد که هچ کلید و پریزی با باز شدن درب اتاق پشت درب نماند.

نکته مهم: در ترسیم نقشه از عبور سیم ها و نصب کلید ها بر روی ستون های بتنی می بایست خودداری گردد.

کلید و روشنایی اتاق خواب :

در اتاق خواب یک چراغ سقفی به عنوان روشنایی که با کلید تبدیل در ورودی اتاق روشن و با کلید دیگر در کنار تخت خواب خاموش می شود تعبیه می گردد. همچنین کلیدی جهت روشنایی بالای تخت و در مواردی تلفن و آنتن با توجه به نیاز کاربر به اتاق انتقال می یابد.

کلید و روشنایی آشپزخانه :

آشپزخانه دارای یک چراغ روشنایی سقفی است که با یک کلید تک پل کار می کند. چراغ روشنایی آشپزخانه می­تواند یک لامپ کم مصرف همراه با یک مهتابی فلورسنت باشد. برای آرک آشپزخانه از تعدای لامپ هالوژن که با کلید دوپل خاموش و روشن می شود استفاده می کنند.

کلید و روشنایی هال و پذیرایی :

لوستر یکی از تجهیزات روشنایی است که عموما در هال یا سالن پذیرایی از آن استفاده می شود، لوستر عموما با کلید دوپل روشن می شود و محل قرار گیری کلید آن و سایر روشنایی ها می تواند در هال و ورودی آپارتمان باشد. همچنین توصیه می شود جهت زیبایی هال و پذیرایی از چراغ های دکوراتیو یا نورهای مخفی استفاده گردد؛ به این علت که نورهای مخفی زیبای خاصی را به پذیرایی ها می بخشد. این تجهیزات همواره با یک کلید تک پل در نقشه ترسیم می گردند.

نکته: شاید انتخاب مکان کلید های ورودی آپارتمان برای برقکاران و ترسیم کنندگان نقشه های ساختمانی یک چالش باشد اما در ابتدای امر می بایست، لنگه بزرگتر درب ورودی را شناسایی نمود سپس بعد از لنگ درب بزرگتر به نحوی که کلید ورودی پشت درب پنهان نشود کلید را تعبیه نمود.

یکی از مدارهای ورودی ساختمان شستی زنگ و زنگ اخبار می باشد که به ترتیب شستی زنگ در بیرون از آپارتمان و زنگ اخبار در داخل ساختمان در کنار سایر کلید های ورودی تعبیه می شود.

 

برخی نکات مقررات ملی ساختمان در مورد کلید، پریز و مدارها در ساختمان

1. هر مدار روشنایی نباید بیش از 12 چراغ یا نقطه روشنایی را تغذیه کند.
2. مداری های روشنایی نباید پریز یا هرگونه وسیله دیگر را تغذیه کند.
3. پلان قرار گیری پریز ها می بایست بر اساس قرار گیری تجهیزات باشد مانند یخچال، ماشین لباس شویی و …
4. کلیه پریز ها اعم از تک فاز و سه فاز می بایست به سیم ارت مجهز باشند و در ترسیم نقشه ها هم می بایست به این نکته توجه نمود.
5. پریز های تلفن می بایست در مکان هایی که پریز برق تعبیه گردیده اضافه شوند، چرا که امروزه اکثر تلفن­ها دارای شارژ برق هستند. همچنین می بایست پریز تلفنی نزدیک پیشخوان آشپزخانه در نظر گرفت.
6. مدار تلفن هر طبقه به جعبه تقسیم (TB) که در راه پله همان واحد قرار گرفته وصل می شود و در نهایت به جعبه تقسیم زیرین خود در طبقه پایین تر و جعبه تقسیم اصلی در طبقه اول به نام (MTB) متصل می شوند. جعبه تقسیم اصلی تلفن در طبقه هم کف ساختمان، نزدیک درب ورودی و سمت راه پله ها قرار می گیرد. قرار گیری نزدیک راه پله ها جهت ارتباط بهتر بین طبقات می باشد.
7. قرار گیری پریز آنتن با توجه به قرارگیری تلویزیون در پذیرایی، تعیین می شود.
8. محل گوشی آیفن درب بازکن، می بایست ما بین آشپزخانه و سالن پذیرایی باشد، البته می بایست از راه پله دور نباشد زیرا مجاری انتقال آن از راه پله می باشد.

نمودار تابلو ها

برق  مصرفی خانوارها امروزه توسط شرکت برق از نیروگاه های اصلی،  تیر برق ها و در نهایت به داخل تابلو های اصلی ساختمانی انتقال می یابد. امروزه برای انتقال برق از سه نوع تابلو استفاده می شود.

1. تابلو اصلی (کنتور برق)
2. تابلوی اشتراکی
3. تابلوی تقسیم

تابلو اصلی

کابل برق پس از ورود به ساختمان به داخل تابلوی کنتور منتقل می شود. با توجه به تعداد واحد های مسکونی و مشترکین تعداد کنتور ها مشخص می شود. این نوع تابلو در ورودی ساختمان قرار می گیرد.

ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎﻯ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺎﺩﮔﻰ، ﺗﻚ ﺧﻄﻰ ﺗﺮﺳــﻴﻢ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻋﻼﻳﻢ ﻭ ﺍﺭﻗﺎﻣﻰ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺪﺍﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ، ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻧﻘﺸﻪ ﺭﺍ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.

در این تابلو، برق ورودی با کابل 6*1+10*3  آورده شده است، این کابل ها دارای سه فاز با سطح مقطع 10 میلیمتر و یک سیم (نول) با سطح مقطع 6 میلیمتر، از نوع جریان متناوب و با فرکانس 50 هرتز می باشد. این کابل، مناسب سه اشتراک می باشد.

 

تابلو های اشتراکی

تابلوهای اشتراکی همان طور که از نامش پیداست تابلویی مشترک بین مصرف گنندگان در مورد مصارف مشترک برق ساختمان می باشد، مصارفی مانند: روشنایی راه پله، پارکینگ، آیفون، آنتن مرکزی، آسانسور، شوفاژ و … از موارد تابلوهای اشتراکی می باشد. محل نصب این تابلو در دیوار راه پله یا پیلوت ساختمان است. در تصویر نقشه زیر، نمونه ای از کنتور اشتراکی با اندازه سیم های مشخص و ده مدار خروجی با فیوز نمره 6، 10 و 16 مشخص گردیده است.

تابلو تقسیم داخل واحدها

در یک واحد مسکونی، می بایست برای تمام مدارهای روشنایی، پریزها و سایر مصارف، تابلویی تعبیه نمود که به آن تابلوی تقسیم واحد می گویند. در شیوه سنتی در هر بخش از ساختمان، جعبه تقسیم هایی در نظر گرفته می­شد، اما امروزه با ایجاد تابلو تقسیم داخل واحدها، برق و مدار هر بخش، از این تابلو ها گذر می کند و به شکل جداگانه، برق هر بخش از واحد مسکونی از این تابلو، تقسیم می شود. برای مثال اگر خطوطی داخل آشپزخانه دچار اشکال شد از طریق تابلو تقسیم، مدار مربوط به آشپزخانه را قطع نموده و بدون قطع کردن سایر بخش های واحد به تعمیر بخش آسیب دیده می پردازیم. محل مناسب برای تعبیه این تابلو ها، ورودی آشپزخانه یا آپارتمان می باشد.

برخی از جزییات و توضیحات نقشه

• سطح مقطع سیم، نوع، تعداد، خروجی و ورودی سیم ها باید مشخص گردد.
• برای خروجی تابلو های تقسیم، چند مدار برای روشنایی و پریزها، یک مدار برای کولر و حداقل یک مدار به صورت ذخیره در نظر گرفته شود.
• مشخصات اصلی وسایل قطع و وصل و حفاظتی برای مدارهای ورودی و خروجی ذکر شود. مثلا برای مدارهای ورودی و خروجی نوع فیوز و آمپر فیوز اعلام گردد.
• سطح مقطع مدارهای روشنایی به هیچ وجه نمی بایست از 5/1 میلی متر و مدارهای پریز 5/2 میلیمتر کمتر باشد.