ایجاد کارخانه‌های سیم‌سازی و کابل سازی در ایران از نزدیک به چهار دهه پیش آغاز شده است، هر چند به نظر می‌رسد که سیم‌سازی باید پیشینه بیشتری داشته باشد.
شایان ذکر است که واژه سیم در زبان فارسی، نام فلز نقره است که به آسانی به صورت مفتول یا سیمهای نازک در می‌آمده است؛ حتی واژه سیماب (جیوه)، در حقیقت از دو واژه سیم و آب شکل گرفته است. از سویی یکی از نخستین واردکنندگان سیم های رسانا به ایران، شخصی فرانسوی بود که از کارخانه کابل C.E.E.M سیم و کابل وارد می‌ساخت. این نام اختصاری در زبان فرانسه، س دوزم خوانده می‌شد ولی در ایران به آسانی تبدیل به سیم شد و با توجه به زمینه پیشین این واژه در ایران (سیم یا نقره)، زمینه کاربردش به جای مفتول آسان تر و هموارتر گردید و سرانجام جایگاه ویژه‌ای در نامگذاری رساناهای برقی یافت. لذا کارخانه‌های کابل‌سازی با تولید سیم آغاز کردند و سپس با ساخت رساناها، توسعه یافته و سرانجام به ساخت کابل پرداختند. در این زمینه می‌توان به فرآیند طی شده اشاره کرد:
الف- سیم سازی
ب- تولید رسانا
ت–کابل سازی
ج–کابل های مخابراتی
چ–کابل های فشار متوسط
خ– سیم های لاکی
تقسیم بندی سیم و کابل بر اساس تنوع تولید
1) سیم لاکی
2) سیم وکابل برق (انتقال و توزیع)
3) سیم و کابل دیتا (مخابراتی و فیبر نوری)
4) سایر سیم و کابل های خاص
وضعیت تولید سیم و کابل در ایران
250 شرکت در حوزه سیم وکابل فعالیت دارند که با ظرفیت اسمی 800 هزار تن در سال 93 تنها 300 هزار تن تولید داشتند. در سال 93 میانگین ارزش هر تن سیم و کابل در ایران 6.600 دلار بوده است که با نرخ دلار 3.400 تومان، ارزش تولیدات سیم وکابل در سال 93 حدود 6.700 میلیارد تومان می باشد.
صادرات
جدول زیر ارزش و وزن صادرات سیم و کابل را از 89 تا 93 نشان می دهد:
در 5 ماهه 94، هر تن سیم و کابل صادراتی، رشد حدود 12 درصدی را تجربه کرده و به حدود 7.500 دلار رسیده است. در جدول زیر مقایسه ارزش و وزن صادرات سیم و کابل و نیز بازارهای عمده هدف در 5 ماهه نخست 94 و 93 آورده شده است.
در جدول زیر، 5 بازار هدف صادرات سیم و کابل طی سالهای 92 و 93 آورده شده است. حدود 80 درصد از بازار صادراتی سیم و کابل مربوط به عراق و افغانستان است. (ارقام بر اساس میلیون دلار می باشد.)
صادرات جهانی سیم و کابل در سال 2014، در جدول زیر خلاصه شده است:
در سال 2014 ، چین با 22.7 میلیارد دلار بیشترین صادرات را در صنعت سیم و کابل در جهان داشته است و سهم ایران از صادرات این صنعت در جهان با حدود 147 میلیون دلار ، حدود 0.1 درصد است.
واردات
جدول پایین ارزش و وزن واردات سیم و کابل را از 89 تا 93 نشان می دهد:
در سال 93، 10.5 هزار تن سیم وکابل به ارزش 59 میلیون دلار به کشور وارد شده است. در 5 ماهه 94، هر تن سیم و کابل وارداتی، کاهش حدود 12 درصدی را تجربه کرده و به حدود 4.900 دلار رسیده است. در جدول زیر مقایسه ارزش و وزن واردات سیم و کابل و نیز صادرکنندگان عمده به ایران در 5 ماهه نخست 94 و 93 آورده شده است.
ایران در 5 ماهه 94 نسبت به 93، از کشور کره بیشتر و از امارات سهم کمتری وارد کرده است. ایران در 5 ماهه 94، مانند سال گذشته از چین بیشترین واردات را داشته است.
در جدول زیر 10 کشور عمده واردکننده سیم و کابل جهان در سال 2014 آورده شده است (ارقام به میلیارد دلار است):
ایران در این رتبه بندی با وارادات 59 میلیون دلاری در جایگاه 108 جهان قرار دارد. تراز آمریکا در صنعت سیم و کابل منفی 8.6 میلیارد دلار و تراز چین مثبت 16.6 میلیارد دلار است. تراز ایران در این صنعت با صادرات 147 میلیون دلاری و واردات 59 میلیون دلاری، مثبت 88 میلیون دلار است. در نمودار زیر در 5 سال گذشته، ارزش صادرات و واردات سیم و کابل در ایران تنظیم شده است: (ستون سبز و قرمز به ترتیب نشان دهنده ارزش صادرات و واردات سیم و کابل طی 5 سال گذشته بر حسب میلیون دلار است)
در نمودار زیر، ارزش صادرات و وادرات برای 5 ماهه 94 و 93 مقایسه شده است. در قسمت سمت چپ نمودار، 5 ماهه سال 93 و سمت راست نشان دهنده 5 ماهه سال 94 است. (ستون سبز و قرمز به ترتیب نشان دهنده ارزش صادرات و واردات سیم و کابل بر حسب میلیون دلار است)
صادرات سیم و کابل در 5 ماهه 94، 39 درصد کاهش داشته است و به 40 میلیون دلار رسیده است.
ایران یکی از کشورهای بزرگ تولیدکننده مفتول مسی در خاورمیانه است. کشور ایران به طور متوسط طی 8 سال گذشته، بالغ بر 120 هزار تن مفتول مسی تولید کرده است. با این وجود، فرآیند تولید این محصول مسی در این دوره، با نوساناتی همراه بوده است. حجم تولید تا پیش از سال 1391، سیر صعودی داشت و از سال 1391، همگام با آغاز دوره تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا، کاهش 22 درصدی داشت. در سال 1392، مجددا حجم تولید افزایش 14 درصدی به خود دید؛ اما در سالهای 1393 و 1394، تشدید تحریم‌ها با رکود در صنایع مصرف‌کننده نظیر ساختمان کاهش حجم تولید را به همراه آورد.
نمودار زیر، آمار تولید مفتول مسی ایران را برای سالهای 1391 تا 1395 به تصویر می‌کشد. همان طور که مشاهده می‌شود، روند تولید مفتول مسی در این دوره، با افت و خیزهای متعددی همراه بود که دلیل اصلی آن، افت تقاضای صنایع مصرف‌کننده به ویژه ساختمان در اثر تحریم‌هایی اساسی نظیر امکان مبادلات بانکی و نقل و انتقالات پولی طی سالهای 1391 تا 1394 بود. رشد سالانه تولید این نیمه‌ساخته مسی در ایران، در بازه مورد بررسی، برابر با یک درصد بود.
در پایان سال 1394، مذاکرات 1 + 5 به نتایج قابل توجهی دست یافت و توافقی میان ایران و 5 کشور شرکت‌کننده در مذاکرات برقرار شد. بر اساس این توافق، بخشی از تحریم‌ها و قطعنامه‌های بین‌المللی از میان برداشته شد. در راستای بهبود اوضاع سیاسی ایران، روابط اقتصادی و تجاری نیز بهبود پیدا کرد و تولید مفتول مسی نیز با توجه به رشد تقاضای این محصول در بازار داخل، رشد 21 درصدی را پشت سر گذاشت. حجم تولید مفتول مسی ایران در سال 1395، به تقریبا 120 هزار تن رسید و این در حالی است که تقریبا تمامی مفتول مسی تولیدی در ایران، به مصرف صنایع تولیدکننده سیم و کابل می‌رسد.
زیربخش‌های مصرف‌کننده سیم و کابل در ایران، صنایع ساختمان، برق، مخابرات، حمل و نقل و سایر صنایع مصرفی نظیر واحدهای تولیدکننده لوازم خانگی است. صنعت ساختمان ایران طی سالهای 1393 و 1394 با رکود شدیدی مواجه شد. این امر، سبب افت تقاضای سیم و کابل و طبعا” مفتول مسی در کشور شد. در سال 1395، صنعت ساختمان ایران، تقریبا بدون تغییر ماند. فرآیند نوسازی و توسعه شبکه برق‌رسانی نیز از جمله مصارف غیرمستقیم مفتول مسی محسوب می‌شود. ایران در جهت توسعه شبکه برق، سالانه بسیاری از مناطق روستایی و غیرشهری را از نعمت برق برخوردار می‌سازد.
نوسازی شبکه‌های فرسوده نیز اگرچه در بخش فشار قوی، وابستگی خود را به کابل‌های مسی از دست داده و جایگزین‌های آلومینیومی در این بخش مصرف می‌شوند، سهم سیم و کابل مسی در بخش فشار ضعیف همچنان قابل توجه است. علاوه بر شبکه برق، صنعت مخابرات ایران نیز از دیگر مصرف‌کنندگان سیم و کابل مسی است؛ این در حالی است که بخشی از مصرف سیمهای مسی در شبکه‌های مخابراتی، به فیبر نوری اختصاص یافته است. پس از صنعت برق و مخابرات، خودروسازان، از مهمترین مصرف‌کنندگان سیم و کابل در ایران به حساب می‌آیند.
